💦Çiş tamam peki ya kaka💩?

Özellikle 2-4 yaş arasında, Kakayı ayakta bezine yapmaya alışık olan çocuklar, bu süreçte "oturarak kakayı bırakma" aşamasında zorluk çekebilmektedirler. 
Normaldir; vücut ayakta iken dışkılamaya alışmıştır, kendi iradesinin dışında oturtularak yapmak istemeyecek, hatta bu durumu tepki ile karşılayacak belki de sizi "acaba daha erken mi" diye düşünmeye sevkedebilecektir. 

💦Çişini tuvalete/oturağa yapıyorsa aslında, "dışkılamanın" nereye yapılacağını biliyor demektir. 💩Ah, bi yapabilse, kakasını da oraya yapacaktır aslında. Aşağıdaki durumlardan hangilerini  çocuğunuzda gözlemlediniz: 

-Koltuk ya da kapı arkasında ayakta mı yapıyor?
-Sizin bakmanızdan da utanıyor, rahatsız oluyor mu? 
-Oturağa Yönlendirmelerinize, ikna etme çabalarınıza kızarak, inatlaşarak mı tepki veriyor? 
- Bu uğurda bir sürü kilot "telef" ettiniz mi? 
-Deneme sürecinde ayakta yerlere "kakalar serpiştirildiği" oldu mu?
-Kabızlık gibi makatı zorlayacak, dışkılarken canının acımasına sebep olacak ya da ishal, pişik gibi poponun hassaslaşmasına yol açacak durumlarla karşılaştı mı?
-Daha önce tuvalete kakasını yapıp "düşürdü" ve bu duygudan rahatsız olmuş olabilir mi? 
- Kakasını bezsiz olarak ayakta yaparken kendine değmesinden rahatsız oluyor mu? ( kakadan tiksiniyor mu sizce?) 

Tek sorun kakasını ayakta yaparken "konsantre" olup yapmakta, oturunca kendisini huzursuz hissetmekte aslında çözüm önerileri evin ve ailenin durumuna, çocuğun yaşına, ilgilerine, vücudunu tanıma düzeyine,  inatlaşma niteliğine (!) ... Gibi bir çok değişkene göre değişmekte. 
Her ailede uygulanan yöntem o yüzden farklı olmakta. 
Ben Arca ile bu duruma nasıl çözüm buldum? 

Öncelikle Arca' cım bu durumunu sosyal medya ortamında paylaşmak belki bir çok anne tarafından tepki ile karşılanacak, ama bil ki bir çok kardeşin ve anneleri için yol gösterici olacaktır. Sen daha 6 aylıkken "bilim bebeği" olarak  ODTÜ 'de bir çalışmaya destek vermemiş miydin? Şimdi de senden aynı yardımı bekliyoruz, yetişkinliğe attığın bu büyük adımda izlediğimiz yolları ben annen olarak şimdi paylaşmak istedim, seni rencide edecek bir uslüp kullanmayacağım, söz!;)

Uzun lafın kısası Biz bu geçiş aşamasını oturakla ve küvete bırakmasına fırsat vererek aştık. ( şimdi 3,5 yaşında ve adaptörle de oturakla da tuvalet ihtiyacını kendisi gideriyor.) işin hikaye kısmı işte geliyor: 
İlk önce belirteyim ki, bizim tuvalet alışkanlığı sürecimiz Arca'nın kendi otokontrolünde gelişti. Arca 3 yaşına gelmişti ve altı bezliydi. Herkes " terzi kendi söküğünü dikemiyor mu?" diye latife (!) ediyordu!;)  Aslında 2,5 yaşından beri çişini ara ara tuvalete yapabiliyordu. Kaka henüz gelişmemişti. "Çiş var mı, kaka var mı" diye sormanın onu  ve beni bunaltıp bu kontrolü bana bırakmasını istememiştim. Kendi ücudunu dinlemesini, hissetmesini istediğimden biraz gecikmeli de olsa, yetişkinliğe geçişteki bu aşamayı da aşmış bulunduk. 
Arca, kakayı ayakta ya da pufun üzerine yatarak, yalnız başınayken yapmayı tercih eden bir çocuktu. İlk olarak bu yola başkoyduysam bezi çıkartmalıyım dedim ve kilodu giydirdim. "Çıkarırsan çıkar ben bezsiz de yaparım" dedi. Göz göre göre bir kaç kere yere yaptı. Tabii ki yok halıymış yok taşmış ayırt etmedi😱😱😱 Neysem, detaylara girmeyeyim. 😂
Süreç şöyle işledi. Kakanın geleceği saat az çok belliydi; sabah saatleri. 
Kakası geldiğinde, kakanın ait olduğu yeri gösterdim; Tuvalet!
Tuvaleti sevmedi, adaptör sallanınca, indi ve binmek istemedi. Tek çarem kalmıştı; oturak (biz ona küçük tuvalet" dedik.). Önce oturak, sonra oturaktan tuvalete dökme  ve veda seramonisi falan...;)
Yere bir kaka yaptığında onu "itinayla" alıyor oturağa koyuyor, "bak kakayı buraya yapalım" diyordum. Ve beraber gidip tuvalete atıp, sifonu çekip el sallıyorduk. 
Çözüm değildi tabii, çünkü ıkınıp sıkınırken beni yanında istemiyordu artık.
Sürekli popoda kaka var mı diye gözleri ile takip eden bir anne olmuştum çünkü "o ânı" kaçırmak istemiyor, zamanında müdahale etmek istiyordum.
Tuvalette olması gereken oturak o dönemde oturma odasında yatak odasında bile olmuştu. Sırf o " ilk düşüş ânını" kaçırmamak için. Elbet pes edecekti bırakacaktı o kakayı. Şanslıydım, kabızlığı olan bir çocuk değildi ( Bu durumda annelerin işi baya zorlaşmakta. Çocuk kaka çıkarken acıya şahit olduğu için kakayı bırakmak istememekte ve bu süreç daha da zor geçmekte.işte o zaman ılık oturma banyolarını önermekteyim) 
Küvette ayakta yapmasına fırsat vermek hem kakayı bırakacağı için hem de benim açımdan kolay temizlenebilme avantajı sağlıyordu. Sabah saatlerinde banyoda oynamaya başladık, uzadı da uzadı oyunumuz, neyse kaka geldi, (öncü top atışlarından ve kokudan anlıyordum hemen geldiğini) ve bana "giiiit" diye seslenmişti, Arca açısından tek sorun kaka bacağına bulaşınca tiksinmesiydi. O kaka yaparken aynı ortamdaydım ama göz kontağımı kestim ve başımı başka bir yöne çevirerek konsantrasyonunu bozmadım. Saygı duydum bir kaç adım geriye gidip fayansları silmeye başladım😂😂,Ama oturağın iç kabını poposuna değirmeden tuttum! Pıt pat pıt... İşte oldu! Hemen gözlerde yıldızlar ama çaktırmadım sevincimi, "aa, oldu Arcam, bak küçük tuvalete yaptın kakayı! ( bu arada oturağa biz küçük tuvalet diyoruz) Şimdi onu büyük tuvalete gönderme zamanıı! 





---------------


💩 Çocuğunuzu Tanıyın: 
Kakayı bırakmak istememesinin nedeni sizce ne? Eğer, fizyolojik bir durumsa beslenme düzenini doktorunuza da danışarak çözüme ulaştırabilirsiniz. Kabızlık gibi durumlarda zaten sıkıntılı olan boşaltım süreci, bi de onu tuvaletini yapmak için farklı alternetifler denettirerek/önererek kaygılandrıcı bir duruma dönüşmesin. Bu çözüldükten sonra diğer aşamalara geçebilirsiniz.

💩Kakasını ayakta yapan çocuklarda sıkça görülen bir durumdur. Vücut bu şekilde alışmıştır dışkılamaya, diğer yöntemler ve yönlendirmeler konsantrasyonunu bozacağı ya da kakanın ya da onun düşüncesiyle vücudundan bir parçanın (!) kopup düşecek olması, alışmadığı bir durumdur.
💩Birinci aşama olarak,  Alışması için onda bez hissi uyandıracak birşey giydirmeden evde dolaşmasına fırsat verin. Gerekirse artık bez bağlamayacaksanız, bitmiş bez poşetini gösterin ya da son bezi gösterip artık büyüdüğünü bezlerin ona olmadığını söyleyebilirsiniz. (Ben o zamanlar 4+beden bez kullanan oğluma,  3 numara bir bez bulup en son olarak onu bağlamıştım, yan bantların artık olmadığını, bezin artık sıktığını, çünkü artık Ali Ağabeyi gibi büyüdüğünü bez yerine kilot giyme zamanının geldiğini anlatmıştım. ee, son bez de bittiğine göre kaka yaparaken bez istese de takamayacaktık o gün... )
Kakanın düşmesi sağlandıktan sonra ikinci aşamaya geçişi deneyin, eğer kakanın düşeceği yer, saklanarak yaptığı yer ise yakınlara oturak götürebilirsiniz. Kakanın çıkış anını yakalayabilirseniz içine düşürüp kakanın ait olduğu yeri gösterebilirsiniz. Sonra birlikte tuvalete gönderebilirsiniz.
💩 Kakanın ait olduğu yer gösterilmeli.
Bu süreçte sıkı takipte olmanız gerekmekte. Gizlenerek kapı/ koltuk arkasına  yapmak bile istese, çok üzerine gitmeden kaka düşmeden ya da düştükten sonra oturakt/ tuvalette olması gereketiğini ona gösteriniz. ( evet, gerekirse alıp oturağa koyun sonra gidin birlikte tuvalete dökün.   
💩Ayakta yapmasına saygı duyun, gerekirse ve eğer kabul ederse duş teknesine yapabilir, temizlemesi de daha rahat olacaktır. Kabızlık durumlarında annelerin işi baya zorlaşmakta. Çocuk kaka çıkarken acıya şahit olduğu için kakayı bırakmak istememekte ve bu süreç daha da zor geçmekte. İşte o zaman ılık oturma banyolarını önermekteyim.
👦🏻 (Bizde bu olay şöyle gelişti; Küvette ayakta yapmasına fırsat vermek hem kakayı bırakacağı hem de benim açımdan kolay temizlenebilme avantajı veriyordu. Sabah saatlerinde banyoda oynamaya başladık, uzadı da uzadı oyunumuz, neyse kaka geldi, (öncü top atışlarından ve kokudan anlıyordum hemen geldiğini) ve bana "giiiit" diye seslenmişti, Arca açısından tek sorun kaka bacağına bulaşınca tiksinmesiydi. O kaka yaparken aynı ortamdaydım ama göz kontağımı kestim ve başımı başka bir yöne çevirerek konsantrasyonunu bozmadım. Saygı duydum bir kaç adım geriye gidip fayansları silmeye başladım😂😂,Ama oturağın iç kabını poposuna değirmeden tuttum! Pıt pat pıt... İşte oldu! Hemen gözlerde yıldızlar falan... ama çaktırmadım sevincimi, "aa, oldu Arcam, bak küçük tuvalete yaptın kakayı! ( bu arada oturağa biz küçük tuvalet diyoruz) Şimdi onu büyük tuvalete gönderme zamanıı! ) 
💩 Abartılı, ödüllendirmelerden mutlaka sakının , kimse size kakanızı ya da çişinizi yaptınız diye madalya takmıyor ama herşeyde olduğu gibi bu "ilk" i diğerlerinden. Farklı bir şekilde sözel ödüllendirme ile abi veya abla kilodu alarak ödüllendirmeye gidebilirsiniz.
💩çocuğunuzun bu özel durumunu onun yanında başkaları ile fazla konuşmayın. Dikkat " kaka mevzuusuna" fazla çekilmesin. Ne kadar önemli bişeymiş bu "kaka" demesin fazla anlamlar yüklemesin, hatta bu durumu size karşı "tutup-bırakmak"  suretiyle kullanmasın. Yemek yeme su içme gibi bir durumdur, evet tedirginliğinizi belli etmeyin.


Özge SELÇUK BOZKURT 
Çocuk Gelişimsel ve Pedagojik Danışman
Özel Eğitim Uzmanı
Oyun Terapisti